Aziz Şah – Narenciye deyip geçmeyin, narenciye ticareti uluslararası ilişkilerin aynasıdır…
Türkiye’nin Kıbrıs’ı istilasından sonra narenciye bahçelerinde üretilen ürün uluslararası ambargoya uğramadı. Ancak TC’nin politikalarının sonucunda (KKTC’nin ilanı, Gümrük Birliği’ne giriş, İran’a ambargo, Türkiyeli tüccarların tekeli vesaire) belli dönemlerde meyve dalında kaldı.
“İzolasyonlar ve ambargolar altında inim inim inleyen Kıbrıs Türkü” Türkiye’nin uydurduğu bir masaldır. KKTC ilan edilene kadar sporcularımız dünyada her türlü müsabakaya katılıyordu, üretilen ürünler ise “KKTC mührü” vuruluncaya kadar Mağusa Limanı’ndan doğrudan ihraç ediliyordu. İngiltere’ye turunç bile gönderiyorduk…
1972’den 1991’e kadar Mağusa Limanı’ndan doğrudan ticaret devam etti. Ne zaman Denktaş KKTC mührünü vurdu ihraç edilen ürünlere, Avrupa Topluluğu Adalet Divanı’nın (ABAD) 1994’te aldığı kararla “ambargo” masalı başladı!
ABAD Davası’na müdahil bile olunmadı; Hüseyin Angolemli’nin aktardığına göre,
-“Ankara öyle istedi. Biraz beklememi söylediler” dedi Derviş Eroğlu.
1994’te ABAD kararı öncesi Avrupa’ya 80 milyon Dolar ihracat yapabiliyorken 2010’larda 8,5 milyon Dolara kadar geriledi bu rakam…
Narenciye bahçeleri Rumlarındı, Sanayi Holding de Rumların fabrikalarından oluşturuldu ama ambargo uygulanmadı.
KKTC’nin kuruluşundan önce 1980’de İzmir’de düzenlenen 1. İslam Oyunları’na KTFD olarak katıldık, 2022’de Konya’da düzenlenen İslam Oyunları’na Türkiye KKTC’yi davet etmedi.
“Ambargo”ları Türkiye yarattı. Türk’ten Türk’e propagandadan başka bir şey değildir “izolasyon ve ambargo” masalı…
Peki, “ambargo” var mı? Vardır ama Türkiye istediğinde…
Belli dönemlerde “Mersin Gümrüğü” duvar olur. Nedenini de ancak gümrük memuru bilir…
Tiyatro üstadımız Yaşar Ersoy tarihe not düştü:
-Lefkoşa Belediye Tiyatrosu dekor kamyonu İstanbul’da gümrükte takılır… Gümrük Müdürü önündeki “ülke listesi”ne bakar ama “KKTC”nin adı yoktur. Kamyonu kabul etmez… Lefkoşa Belediye Tiyatrosu oyuncularına “Sizin geldiğiniz ülke belli değil” der.
İstanbul Gümrük Müdürü, el yazısı ile kamyon ile ilgili evraka şöyle yazar:
-“KAMYON, TOPRAĞI BELLİ OLMAYAN BİR ÜLKEDEN GELDİ”…
Türkiye bu sene narenciyeye neden ambargo uygulama kararı aldı?
-Mersin Gümrük Müdürü’ne sorun, belki o da “Bu narenciye toprağı belli olmayan bir ülkeden geldi” der size…
“Rumların izolasyonları ve ambargoları altında inim inim inleyen Kıbrıs Türkü” bir masaldır. İşgal rejimi sizi uyuturken anlattı bu masalı…
Ambargonun ne olduğunu merak edenler, gerçekten ambargoya maruz kalan Irak’a, Küba’ya, Libya’ya, İran’a, Suriye’ye baksın. İlaç ambargosu yüzünden yüz binlerce çocuk öldü yok yere…
-Narenciye neden dalında kaldı?
2021’de Cenevre’deki görüşmelerde Kıbrıs Cumhurbaşkanı Anastasiadis bir teklifte bulundu.
1994’teki ABAD kararına kadar Avrupa ile doğrudan ticaret yapabiliyorken, o günden sonra Türkiye üzerinden ihracat dışında seçenek kalmadı. Mal gelirken de giderken de Türkiye üzerinden geçer, Türkiye’nin iznine tabidir, Türkiye’ye “vergisi”/haracı neyse ödenir…
Anastasiadis yaptığı teklifte 1994 öncesine dönmeyi, yani Mağusa Limanı’ndan doğrudan ticaret yapılmasını önerdi. Maraş’ın ve Ercan’ın BM kontrolünde, Mağusa Limanı’nın da AB kontrolünde açılmasını teklif etti. TC Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ise reddetti bunu…
Çünkü TC Devleti Kıbrıslı Türkleri elinde rehin olarak tutuyor. Anastasiadis’in teklif ettiği gibi Mağusa Limanı açılsaydı, biz Türkiye’ye muhtaç olmazdık.
Eğer Mağusa Limanı devrede olsaydı bugün narenciye dalında kalmayacaktı. Omorfo ovasında Rus pazarı için üretilir King (Mandora). Ürün Türkiye üzerinden transit Rusya’ya gidecek. Ama Türkiye’nin elinde rehin olduğumuz için, Türkiyeli tüccar ve Ankara karar veriyor ürünün kaderine…
Narenciye doğrudan doğruya uluslararası ilişkilerden etkilenir. Önce Irak sonra Suriye pazarı savaştan dolayı kapandı, ABD İran’a ambargo ve yaptırım uygulayınca İran pazarı da kapandı. Kıbrıs’ta üretilen King’in tek alıcısı Rusya’dır. Hastalık mastalık hikâye, çünkü ürün Türkiye’ye değil Rusya’ya gidiyor:
-Türkiye Rusya’ya ürün göndermemizi neden engelliyor?
Ankara’nın keyfi öyle istedi… Türkiye’nin Kıbrıslıları rehin tutması, herşeyi olduğu gibi narenciyeyi de çürütüyor!
(23 Ocak 2024 tarihinde Avrupa gazetesinde yayınlanmıştır)
